М.Г. БУЛЕГЕНОВА ¹, А. ДУНАЕВА ¹, С.С. САЛИЕВА ¹, А.А. УСКЕНБАЕВА ¹

1. «Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы» АҚ, Алматы, Қазақстан Республикасы

DOI: https://www.doi.org/10.52532/2521-6414-2023-2-68-22-27

УДК: 616.155.392-053.2-5:577.21

Жыл: 2023 шығарылуы: 68 номер: 2 беттер: 22-27

PDF файлын жүктеп алыңыз:

АҢДАТПА

Өзектілігі: ДНҚ-ның қос тізбекті үзілістері сияқты зақымдануды қалпына келтіру жүйесіндегі қателер жасушалардың кейінгі ұрпақтарына берілетін мутацияларға әкелуі мүмкін және мұндай мутациялардың кейбіреулері онкогендік потенциалға ие болуы мүмкін.
Зерттеудің мақсаты – шартты түрде сау балалар тобындағы және “жедел лейкоз” (ЖЛ) диагнозы қойылған пациенттердің перифериялық қан лимфоциттерінің қос тізбекті үзілістері және ДНҚ репарациясының санын салыстырмалы талдау және оны аурудың нәтижесін болжау мен емнің тиімділігін анықтау әдісін әзірлеу үшін қолдану.
Әдістері: тікелей емес иммунофлуоресцентті талдау әдісі флуоресцентті анализатор мен Aklides nuk бағдарламалық қамтамасыз етуден тұратын Aklides (Medipan, Германия) жүйесінде өткізілді. Әдіс арқылы перифериялық қан лимфоциттері зерттелді: а)шартты түрде сау 38 бала (бақылау тобы); б) жедел лейкоз (ЖЛ) диагнозы қойылған 100 науқас; в) аурудың қайталануы бар 14 науқас.
Нәтижелер: Т-лимфобластикалық лейкозбен ауыратын науқастарда емнің басында және ауруханаға жатқызудың 7-ші күні 53BP1 репарация ошақтарының саны ДНҚ зақымдану санынан орта есеппен 3 есе жоғары болды. В-бағытты лейкозбен ауыратын науқастар арасында көп жағдайда емдеу кезінде ДНҚ қостізбекті үзілісі/репарациясы көрсеткіштерінің арақатынасы өзгерген жоқ. ДНҚ-ның қостізбекті үзілістері ауру алғаш анықталған сәтте, емдеудің 7-ші, 15-ші күні, 3-ші айында да репарациядан басым болды.
Қорытынды: B-ALL бар емделушілерде лимфоциттердің ДНҚ зақымдану деңгейі күтілгеннен жоғары болды. Сонымен қатар, екі тізбекті үзілістердің жөндеуге қатынасы B-ALL бар емделушілерде терапияның барлық кезеңдерінде өзгеріссіз қалды. Бұл емделушілерде біз ұсынып отырған өзгерістер демеуші терапия сатысында және/немесе оны аяқтағаннан кейін байқалуы мүмкін. Екі қатарлы үзілістердің/репарациялардың мониторингі аурудың нәтижесін болжау және терапияның тиімділігін анықтау әдісін әзірлеудің бастапқы қадамы болды. Алынған нәтижелер тікелей қызығушылық тудырады және қосымша зерттеулерді қажет етеді.
Түйін сөздер: ДНҚ қостізбекті үзілістері, ДНҚ репарациясы, жедел лейкоз, лимфоциттер, иммунофлуоресценция.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Основные пути репарации двойных разрывов ядерной геномной ДНК и взаимодействия между ними / Литвинов С.В. // Цитология и генетика. – 2014. – Т. 48, № 3. – С. 64-77 [Osnovnye puti reparacii dvojnyx razryvov yadernoj genomnoj DNK i vzaimodejstviya mezhdu nimi / Litvinov S.V. // Citologiya i genetika. – 2014. – T. 48, № 3. – S. 64-77 (in Russ.)] http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/126655/10-Litvinov.pdf?sequence=1
2. Bártova E., Legartová S., Dundr M., Suchánková J. A role of the 53BP1 protein in genome protection: structural and functional characteristics of 53BP1-dependent DNA repair // Aging (Albany NY). – 2019. – Vol. 11(8). – P. 2488-2511. https://doi.org/10.18632/aging.101917
3. Ермилова Т.И., Тарасова А.В., Шман Т.В. Анализ эффективности повреждения и репарации ДНК по выявлению фосфорилированной формы гистона γН2АХ в лейкемических клетках пациентов с острыми лейкозами «Гематология. Трансфузиология. Восточная Европа». – 2016. – №3(2). – С.330-343 [Ermilova T.I., Tarasova A.V., Shman T.V. Analiz e’ffektivnosti povrezhdeniya i reparacii DNK po vyyavleniyu fosforilirovannoj formy gistona γN2AX v lejkemicheskix kletkax pacientov s ostrymi lejkozami «Gematologiya. Transfuziologiya. Vostochnaya Evropa». – 2016. – №3(2).(in Russ.)]. https://oncology.by/assets/img/doc/sng-4.pdf
4. Palla V.V., Karaolanis G., Katafigiotis I., Anastasiou I., Patapis P., Dimitroulis D., Perrea D. gamma-H2AX: Can it be established as a classical cancer prognostic factor? // Tumour Biol. – 2017. – Vol. 39(3). – P. 31. https://doi.org/10.1177/1010428317695931
5. Булудова М.В., Полутов В.Э. Апоптоз: молекулярно-клеточные механизмы развития, значение в обеспечении клеточного гомеостаза // Бюллетень медицинских интернет-конференций. – 2017. – №6(7). – C. 1043-1045 [Buludova M.V., Polutov V.E. Apoptoz: molekulyarno-kletochnye mexanizmy razvitiya, znachenie v obespechenii kletochnogo gomeostaza // Byulleten’ medicinskix internet-konferencij, – 2017. – No. 6(7). – S. 1043-1045 (in Russ.)]. https://cyberleninka.ru/article/n/apoptoz-molekulyarno-kletochnye-mehanizmy-razvitiya-znachenie-v-obespechenii-kletochnogo-gomeostaza
6. Ray U., Raghavan S.C. Understanding the DNA double-strand break repair and its therapeutic implications // DNA Repair (Amst). – 2021. – Vol. 106. – P. 103177. https://doi.org/10.1016/j.dnarep.2021.103177;
7. Teachey DT, Pui CH. Comparative features and outcomes between paediatric T-cell and B-cell acute lymphoblastic leukaemia. Lancet Oncol. 2019 Mar;20(3):e142-e154. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9233195/;
8. Elitzur S., Izraeli Sh., Ben-Yehuda D., Gatt M.E. 77 – Lymphoid Leukemias // In: Clinical Immunology. – Sixth Edition. – Elsevier. – 2023. – P. 984-999. https://doi.org/10.1016/B978-0-7020-8165-1.00077-0
9. Bernstein C., Prasad A.R., Nfonsam V., Bernstein H. DNA Damage, DNA Repair and Cancer // In: New Research Directions in DNA Repair / ed. C. Chen. https://doi.org/10.5772/53919.
10. Alhegaili A.S. Role of DNA Repair Deficiency in Cancer Development // Pakistan J. Biol. Sci. – 2023. – Vol. 26. – P. 15-22. https://doi.org/10.3923/pjbs.2023.15.22
11. Broustas C.G., Lieberman HB. DNA damage response genes and the development of cancer metastasis // Radiat Res. – 2014. – Vol. 181(2). – P. 111-130. https://doi.org/10.1667/RR13515.1
12. Trenner A., Sartori A.A. Harnessing DNA Double-Strand Break Repair for Cancer Treatment // Front. Oncol. – 2019. – Vol. 9. – P. 1388. https://doi.org/10.3389/fonc.2019.01388;
13. Аклеев А.В., Пушкарёв С.А. Роль апоптоза и репарации ДНК в формировании адаптивного ответа у лиц, подвергшихся хроническому радиационному воздействию // Вестник ЮУрГГПУ. – 2008. – №11 [Akleev A.V., Pushkaryov S.A. Rol’ apoptoza i reparacii DNK v formirovanii adaptivnogo otveta u lic, podvergshixsya xronicheskomu radiacionnomu vozdejstviyu // Vestnik YuUrGGPU. – 2008. – №11. – С.273-276 (in Russ.)]. https://cyberleninka.ru/article/n/rol-apoptoza-i-reparatsii-dnk-v-formirovanii-adaptivnogo-otveta-u-lits-podvergshihsya-hronicheskomu-radiatsionnomu-vozdeystviyu