О.В. ШАТКОВСКАЯ ¹, Д.Р. КАЙДАРОВА ¹, М.Г. ОРАЗГАЛИЕВА ¹, Э.Б. САТБАЕВА ^1,2, С.О. ОСИКБАЕВА ¹, А.Б. КОЙШЫБАЕВА ¹

1. «Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты» АҚ, Алматы, Қазақстан Республикасы;
2. «Алматы онкология орталығы» ШЖҚ КМК, Алматы, Қазақстан Республикасы

DOI: https://www.doi.org/10.52532/2521-6414-2023-2-68-15-21

УДК: 616.24-006:575.224.22

Жыл: 2023 шығарылуы: 68 номер: 2 беттер: 15-21

PDF файлын жүктеп алыңыз:

АҢДАТПА

Өзектілігі: Қазіргі уақытта Қазақстанда ұсақ жасушалы емес өкпенің қатерлі ісігінің (ҰЖЕӨҚІ) молекулярлық диагностикасы EGFR, ALK-дағы драйверлік мутациялардың мәртебесін және PD-L1 мәртебесін, бірақ та ROS1 емес, анықтауды қамтиды, ол осы драйверлік мутацияға оң нәтиже берген пациенттердің өмірлік маңызды терапияны алу мүмкіндігін шектейді.
Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасында ROS1 тестілеуін енгізу арқылы ҰЖЕӨҚІ бар науқастардың молекулалық-генетикалық диагностикасының әдістерін оңтайландыру.
Әдістері: ҰЖЕӨҚІ бар науқастардың 10% буферленген формалинге салынған биопсиялық және операциялық материалы зерттелді. Аденокарциноманың бастапқы патологиялық диагностикасынан кейін, EGFR және ALK мутациясының күйін анықтағаннан кейін, EGFR және ALK теріс мәртебесі бар ісік үлгілері ROS1 мутациясының мәртебесін әрі қарай анықтау үшін жіберілді. Определение статуса мутации ROS1 мутациясының мәртебесін анықтау екі әдіспен жүргізілді: Бірінші әдіс – Ventana BenchMark Ultra платформасында ROS1 антиденесін (SP283) және OptiView DAB Detection Kit визуализация жүйесін пайдалана отырып, иммуногистохимиялық талдау (ИГХ). ИГХ нәтижелері бойынша оң және күмәнді нәтижелері бар үлгілер ROS1 мутациясының мәртебесін растау сияқты екінші әдіс үшін кері транскриптазасы бар полимеразды тізбекті реакцияға (КТ-ПТР) жіберілді.
Нәтижелер: 01.01.2022 бастап 30.09.2022 дейін ИГХ әдісімен EGFR-теріс және ALK-теріс өкпе аденокарциномасы бар науқастардан алынған жалпы 99 ісік үлгілері зерттелді. ИГХ-бояу нәтижелері былайша бағаланды: 0 (теріс) – 59 үлгі, 1+ (теріс) – 25 үлгі, 2+ (күмәнді) – 12 үлгі, 3+ (оң) – 3 үлгі. ≥70% иммундық бояуы бар жағдайлар оң деп саналды. 2+ (күмәнді), 3+ (оң) және 1+ бірнеше үлгілері ИГХ бояуын бағалауы бар үлгілер ПТР-тестілеумен растауға жіберілді.
КТ-ПТР бойынша барлығы 22 үлгі тексерілді, нәтижесі келесідей бағаланды: 1 (4%) – оң, 13 (59%) – теріс, 8 (37%) – сәйкес емес.
Қорытынды: ИГХ арқылы ROS1 мутациясының мәртебесін анықтау көптеген оң және күмәнді нәтижелерге әкелді, ал кейінгі КT-ПТР тестілеуі кезінде сәйкес емес нәтижелердің үлкен бөлігі орын алды. Әрі қарай елдік деңгейде талдау жүргізу үшін ROS1 анықтау әдісін таңдаған кезде, енгізілетін әдістердің экономикалық шығындық құрамын бағалау керек, сондай-ақ FISH стандартты валидацияланған әдістемемен салыстыру қажет.
Түйін сөздер: ROS1 молекулалық-генетикалық диагностикасы, өкпенің қатерлі ісігі, ұсақ жасушалы емес өкпенің қатерлі ісігі (ҰЖЕӨҚІ), иммуногистохимия (ИГХ), кері транскриптазасы бар полимеразды тізбекті реакция (КТ-ПТР), in situ флуоресцентті гибридизациясы (FISH).

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Кайдарова Д.Р., Шатковская О.В., Онгарбаев Б.Т., Сейсенбаева Г.Т., Ажмагамбетова А.Е., Жылкайдарова А.Ж., Лаврентьева И.К., Саги М.С. Показатели онкологической службы РК, 2021 г. (Статистические и аналитические материалы) / под ред. Д.Р. Кайдаровой. – Алматы, 2022. – 384 с. [Kaidarova D.R., Shatkovskaja O.V., Ongarbaev B.T., Sejsenbaeva G.T., Azhmagambetova A.E., Zhylkaidarova A.Zh., Lavrent’eva I.K., Sagi M.S. Pokazateli onkologicheskoj sluzhby RK, 2021 g. (Statisticheskie i analiticheskie materialy) / pod red. D.R. Kaidarovoy. – Almaty, 2022. – 384 s. (in Russ.)]. https://doi.org/10.52532/1-11-2021-1-384
2. WHO, International Agency for Research on Cancer. Global Cancer Observatory in 2020. Kazakhstan fact sheets. – 2021. https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/398-kazakhstan-fact-sheets.pdf. 29.05.2023.
3. Loo P.S., Thomas S.C., Nicolson M.C., Fyfe M.N., Kerr K.M. Subtyping of undifferentiated non-small cell carcinomas in bronchial biopsy specimens // J. Thor. Oncol. – 2010. – Т. 5. – №. 4. – Р. 442-447. https://doi.org/10.1097/JTO.0b013e3181d40fac
4. National Cancer Institute. Seer Cancer Statistics Review 1975-2017. https://seer.cancer.gov/archive/csr/1975_2017/results_merged/sect_15_lung_bronchus.pdf. 29.05.2023.
5. Lewis D.R., Check D.P., Caporaso N.E., Travis W.D., Devesa S.S. US lung cancer trends by histologic type // Cancer. – 2014. – Т. 120. – №. 18. – Р. 2883-2892. https://doi.org/10.1002/cncr.28749
6. Клинический протокол диагностики и лечения «Рак легкого»: утв. протоколом Объединенной комиссии по качеству медицинских услуг Министерства здравоохранения Республики Казахстан 1 июля 2022 года, №164 [Klinicheskij protokol diagnostiki i lecheniya «Rak legkogo»: utv. protokolom Ob»edinennoj komissii po kachestvu medicinskix uslug Ministerstva zdravooxraneniya Respubliki Kazaxstan 1 ijulya 2019 goda, №164 (in Russ.)]. https://diseases.medelement.com/disease/рак-легкого-кп-рк-2022/17273
7. Stimson L., La Thangue N.B. Biomarkers for predicting clinical responses to HDAC inhibitors // Cancer Let. – 2009. – Т. 280. – №. 2. – Р. 177-183. https://doi.org/10.1016/j.canlet.2009.03.016
8. Kris M.G., Johnson B.E., Berry L.D., Kwiatkowski D.J., Iafrate A.J., Wistuba I.I., Varella-Garcia M., Franklin W.A., Aronson S.L., Su P.S., Shyr Y., Camidge D.R., Sequist L.V., Glisson B.S., Khuri F.R., Garon E.B., Pao W., Rudin C., Schiller J., Haura E.B., Socinski M., Shirai K., Chen H., Giaccone G., Ladanyi M., Kugler K., Minna J.D., Bunn P.A. Using multiplexed assays of oncogenic drivers in lung cancers to select targeted drugs // JAMA. – 2014. – Vol. 311 (19). – Р. 1998. https://doi.org/10.1001/jama.2014.3741
9. Planchard D., Popat S., Kerr K., Novello S., Smit E.F., Faivre-Finn C., Mok T.S., Reck M., Van Schil P.E., Hellmann M.D., Peters S. Metastatic non-small cell lung cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up // Ann. Oncol. – 2018. – Vol. 29. – Р. iv192-iv237. https://doi.org/10.1093/annonc/mdy474
10. National Comprehensive Cancer Network, Inc. NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology (NCCN Guidelines^®) for Non-Small Cell Lung Cancer. – V.3.2023. https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/nscl.pdf. 29.05.2023
11. Об утверждении Комплексного плана по борьбе с онкологическими заболеваниями в Республике Казахстан на 2023-2025 годы. Постановление Правительства РК от 29 июня 2018 года, № 395 [Ob utverzhdenii kompleksnogo plana po bor’be s onkologicheskimi zabolevaniyami v Respublike Kazaxstan na 2018 – 2022 gody. Postanovlenie Pravitel’stva RK ot 29 iyunya 2018 goda, № 395 (in Russ.)]. https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000395. 29.05.2023
12. Об утверждении комплексного плана по борьбе с онкологическими заболеваниями в Республике Казахстан на 2018 – 2022 годы. Утв. Постановлением Правительства РК от 29 июня 2018 года, № 395 [Ob utverzhdenii kompleksnogo plana po bor’be s onkologicheskimi zabolevaniyami v Respublike Kazaxstan na 2018 – 2022 gody. Utv. Postanovleniem Pravitel’stva RK ot 29 iyunya 2018 goda, № 395 (in Russ.)]. https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000395. 29.05.2023
13. Lin J. J., Shaw A. T. Recent advances in targeting ROS1 in lung cancer // J. Thor. Oncol. – 2017. – Vol. 12 (11). – Р. 1611-1625. https://doi.org/10.1016/j.jtho.2017.08.002
14. Chin L.P., Soo R.A., Soong R., Ou S.H.I. Targeting ROS1 with anaplastic lymphoma kinase inhibitors: a promising therapeutic strategy for a newly defined molecular subset of non–small-cell lung cancer // J. Thor. Oncol. – 2012. – Vol. 7 (11). – С. 1625-1630. https://doi.org/10.1097/JTO.0b013e31826baf83
15. Tsao M.S., Hirsch F.R., Yatabe Y. IASLC atlas of ALK and ROS1 testing in lung cancer. Aurora (Colorado). – Aurora, CO, USA: International Association for the Study of Lung Cancer, 2016. https://www.iaslc.org/research-education/publications-resources-guidelines/iaslc-atlas-alk-and-ros1-testing-lung-cancer
16. Lindeman N.I., Cagle P.T., Aisner D.L., Arcila M.E., Beasley M.B., Bernicker E.H., Colasacco C., Dacic S., Hirsch F.R., Kerr K., Kwiatkowski D.J., Ladanyi M., Nowak J.A., Sholl L., Temple-Smolkin R., Solomon B., Souter L.H., Thunnissen E., Tsao M.S., Ventura C. B., Wynes M.W., Yatabe Y. Updated molecular testing guideline for the selection of lung cancer patients for treatment with targeted tyrosine kinase inhibitors: guideline from the College of American Pathologists, the International Association for the Study of Lung Cancer, and the Association for Molecular Pathology // Arch. Pathol. Lab. Med. – 2018. – Vol. 142 (3). – Р. 321-346. https://doi.org/10.5858/arpa.2017-0388-CP
17. Naidoo J., Drilon A. Molecular diagnostic testing in non-small cell lung cancer // Am. J. Hematol. Oncol. – 2014. – Vol. 10 (4). – P. 4-11. https://gotoper-com.s3.amazonaws.com/_media/_pdf/AJHO14Sept_01_NSCLC.pdf
18. Программа RUSSCO «Совершенствование молекулярно-генетической диагностики в Российской Федерации». Практическое руководство для врачей. – 54 с. [Programma RUSSCO «Sovershenstvovanie molekulyarno-geneticheskoj diagnostiki v rossijskoj federacii». Prakticheskoe rukovodstvo dlya vrachej. – 54 s. (in Russ.)]. http://cancergenome.ru/materials/guide.pdf. 06.06.2023
19. Roche. Roche launches first in vitro diagnostic IHC test to detect ROS1 protein in cancers. https://diagnostics.roche.com/nl/en/news-listing/2019/roche-launches-first-in-vitro-diagnostic-ihc-test-to-detect-ros1-protein-in-cancers.html. 29.05.2023.
20. Cha Y.J., Lee J.S., Kim H.R., Lim S.M., Cho B.C., Lee C.Y., Shim H.S. Screening of ROS1 rearrangements in lung adenocarcinoma by immunohistochemistry and comparison with ALK rearrangements // PLoS One. – 2014. – Vol. 9 (7). – Р. e103333. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0103333
21. Shan, L., Lian, F., Guo, L., Qiu, T., Ling, Y., Ying, J., Lin, D. Detection of ROS1 gene rearrangement in lung adenocarcinoma: comparison of IHC, FISH and real-time RT-PCR // PLoS One. – 2015. – Т. 10. – №. 3. – Р. e0120422. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0120422
22. Boyle, T. A., Masago, K., Ellison, K. E., Yatabe, Y., Hirsch, F. R. Ros1 immunohistochemistry among major genotypes of Non–Small-Cell lung cancer // Clin. Lung Cancer. – 2015. – Т. 16. – №. 2. – Р. 106-111. https://doi.org/10.1016/j.cllc.2014.10.003
23. Shaw A.T., Ou S.H.I., Bang Y.J., Camidge D.R., Solomon B.J., Salgia R., Riely G.J., Varella-Garcia M., Shapiro G.I., Costa D.B., Doebele R.C., Le L.P., Zheng Z., Tan W., Stephenson P., Shreeve S.M., Tye L.M., Christensen J.G., Wilner K.D., Clark J.W., Iafrate A.J. Crizotinib in ROS1-rearranged non–small-cell lung cancer // New Engl. J. Med. – 2014. – Vol. 371 (21). – Р. 1963-1971. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa1406766
24. Mazières J., Zalcman G., Crinò L., Biondani P., Barlesi F., Filleron T., Dingemans A.C., Léna H., Monnet I., Rothschild S.I., Cappuzzo F., Besse B., Thiberville L., Rouvière D., Dziadziuszko R., Smit E.F., Wolf J., Spirig C., Pecuchet N., Leenders F., Heuckmann J.M., Diebold J., Milia J.D., Thomas R.K., Gautschi O. Crizotinib therapy for advanced lung adenocarcinoma and a ROS1 rearrangement: results from the EUROS1 cohort // J. Clin. Oncol. – 2015. – Vol. 3(9). https://ascopubs.org/doi/10.1200/JCO.2014.58.3302