Х.Т. УМУРЗАКОВ ¹, Д.Р. КАЙДАРОВА ¹, Г.М. ШАЛГУМБАЕВА ², Д.О. НИКОЛЕИШВИЛИ ³, А.Б. ХАИТМАТ ², С.О. САГИДУЛЛИН ⁴, А.Е. ИБРАЕВ ⁴,

1. «Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты» АҚ, Алматы, Қазақстан Республикасы;
2. «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей, Қазақстан Республикасы;
3. «Медиклаб Джорджия» клиникасы, Тбилиси, Грузия;
4. ШҚО ДСБ ШҚО көпсалалық «Онкология және хирургия орталығы» ШЖҚ КМК, Өскемен, Қазақстан Республикасы

DOI: https://www.doi.org/10.52532/2521-6414-2022-4-66-18-23

УДК: 616.65-002-006:036.22:574.4

Жыл: 2022 шығарылуы: 66 номер: 4 страницы: 18-23

Скачать PDF:

ТҰЖЫРЫМ

Өзектілігі: Қазақстанда 2007-2016 жылдар аралығында қуықасты безі обырымен (ҚБО) сырқаттанушылықтың өсуі және одан болатын өлім-жітімнің төмендеуі байқалды. ҚБО ісігі аурушаңдық 70 жастан жоғары. Шығыс Қазақстан облысы ҚБО аурушаңдығы мен өлім-жітімінің жоғары көрсеткіштерімен сипатталады.
Зерттеудің мақсаты: Шығыс Қазақстан облысында 2010-2019 жылдары ҚБО эпидемиологиялық көрсеткіштерін бағалау
Әдістері: №35 нысан жылдық “Қатерлі ісіктермен ауыратын науқастар туралы есеп”. 2010-2019 жылдар аралығында аурушаңдық, өлім, бір жылдық, бес жылдық өмір сүру, ҚБО ерте сатысында анықтау есептелді. Статистикалық маңыздылығын бағалау үшін бір факторлы сызықтық регрессия әдісі қолданылды. Қарқынды эпидемиологиялық көрсеткіштер 100 000 ер адамға есептелген
Нәтижелер: ШҚО-да 2010-2019 жылдары аурушаңдық көрсеткіші өсу үрдісіне ие болды. ШҚО-да ҚБО болатын өлім-жітім көрсеткіші аздап өсу үрдісіне ие болды. Бұл ретте сырқаттанушылық үшін статистикалық маңызды өсу тренді байқалды (p=0,009), ал өлім көрсеткіштері үшін тренді статистикалық елеусіз болды (p=0,900). Науқастардың біржылдық өмірсіру көрсеткіш ҚБО болған кеміді. Алайда біржылдық өмір сүру көрсеткіштерінің тренді статистикалық мәнге ие болмады (p=0,202). ШҚО-да ҚБО бар пациенттердің бес жылдық өмір сүру динамикасы зерттелген кезеңде төмендеу үрдісіне ие болды. Алайда, ШҚО-да ҚБО бар пациенттердің бес жылдық өмір сүру көрсеткіштерінің тренді статистикалық мәнге ие болмады (p=0,826). ҚБО ерте сатысында тұрақты көрсеткіштерге ие болды және 72,7-77,4 аралығында өзгерді, ал 2019 жылы бұл көрсеткіш 63,2%-ға дейін төмендеді. Анықталған ҚБО үлесі III сатыда ұлғаю үрдісіне ие болды. IV сатыдағы ҚБО үлесі зерттелетін кезеңде төмендеу үрдісіне ие болды
Қорытынды: Зерттеу кезеңінде ШҚО-да қуық асты безінің қатерлі ісігінің эпидемиологиялық көрсеткіштері тұрақсыз болды. ҚБО аурушаңдығы ұлғаю үрдісіне ие болды, өлім көрсеткіші аз шекте ауытқыды және тұрақты сипатқа ие болды. Біржылдық өмір сүру динамикасы ҚБО төмендеді. Бес жылдық өмір сүру серпіні статистикалық тұрғыдан шамалы өсу трендіне ие болды. ІІІ сатыда ҚБО анықтаудың жоғарылауы байқалды, IV сатысында ҚБО анықтау төмендеу тенденциясына ие болды. ҚБО ерте сатысында анықтау III кезеңде анықтаудың артуына байланысты төмендеді. IV сатыдағы ҚБО үлесі зерттелетін кезеңде төмендеу үрдісіне ие болды
Түйінді сөздер: Қуықасты безі обыры (ҚБО), аурушаңдық, өлім-жітім, өмір сүру деңгейі, Шығыс Қазақстан облысы.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Bray F., Laversanne M., Weiderpass E., Soerjomataram I. The ever-increasing importance of cancer as a leading cause of premature death worldwide // Cancer. – 2021. – Vol. 127(16). – P. 3029-3030. https://doi.org/10.1002/cncr.33587
2. World Health Organization (WHO). Global Health Estimates 2020: Deaths by Cause, Age, Sex, by Country and by Region, 2000-2019. https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/ghe-leading-causes-of-death. 11.12.2020.
3. Mattiuzzi C., Lippi G. Current cancer epidemiology // J. Epidemiol. Glob. Health. – 2019. – Vol. 9 (4). – P. 2-17. https://doi.org/10.2991/jegh.k.191008.001
4. Gersten O., Barbieri M. Evaluation of the Cancer Transition Theory in the US, Select European Nations, and Japan by Investigating Mortality of Infectious- and Noninfectious-Related Cancers, 1950-2018 // JAMA Netw. Open. – 2021. – Vol. 4(4). – Art. ID: e215322. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2021.5322
5. Erembaeva A. A., Bajyzbekova D. A., Ismailova A. D. Ocenka mnogoletnej dinamiki onkologicheskoj zabolevaemosti i smertnosti v Respublike Kazaxstan s pomoshh’yu modeli avtoregressii i prointegrirovannoj skol’zyashhej srednej // Zdravooxranenie Kyrgyzstana. – 2021. – №. 2. – S. 106-112 [Eremeeva A. A., Bayyzbekova D. A., Ismailova A.D. Evaluation of the long-term dynamics of cancer incidence and mortality in the Republic of Kazakhstan using an autoregression model and an integrated moving average // Healthcare of Kyrgyzstan. – 2021. – No. 2. – P. 106-112 (in Russ.)]. https://zdrav.kg/images/106-112.pdf
6. Xakimov M.K., Iskakov M.B. Dinamika onkologicheskix zabolevanij v gruppax radiacionnogo riska postradavshego naseleniya Vostochno-Kazaxstanskoj oblasti // Vestnik KGMA imeni I.K. Axunbaeva. – 2020. – T. 1. – №. 1. – S. 59-72. [Khakimov M.K., Iskakov M.B. Dynamics of oncological diseases in radiation risk groups of the affected population of the East Kazakhstan region // Bulletin of the I.K. Akhunbayev KSMA. – 2020. – Vol. 1. – No. 1. – P. 59-72 (in Russ.)]. https://vestnik.kgma.kg/index.php/vestnik/article/view/15
7. Ospanov E.A., Adylxanov T.A., Tokanova Sh.E., Semenova Yu.M., Daulet’yarova M.A., Bolsynbekova S.O., Zhumykbaeva N.K. Zabolevaemost’ i smertnost’ ot raka predstatel’noj zhelezy v Respublike Kazaxstan za 10-letnij period (s 2007 po 2016 gg.) // Georgian Medical News – 2017. – №11(272). – S.17-22 [Ospanov E.A., Adylkhanov T.A., Tokanova Sh.E., Semenova Y.M., Dauletyarova M.A., Bolsynbekova S.O., Zhumykbaeva N.K. Prostate cancer incidence and mortality in Kazakhstan over 10 years (from 2007 to 2016) // Georgian Medical News – 2017. – No.11 (272). – P.17-22 (in Russ.)]. https://geomednews.com/s/480918712df344a4a77508d4cd7815ab/files/uploaded/V272_N11_November_2017.pdf
8. Grzhibovskij A. M., Ivanov S. V., Gorbatova M. A. Odnofaktornyj linejnyj regressionnyj analiz s ispol’zovaniem programmnogo obespecheniya Statistica i SPSS // Nauka i zdravooxranenie. – 2017. – №. 2. – S. 5-33 [Grzhibovsky A.M., Ivanov S. V., Gorbatova M. A. One-factor linear regression analysis using Statistics and SPSS software // Science and healthcare. – 2017. – No. 2. – P. 5-33 (in Russ.)]. https://doi.org/10.34689/SH.2017.19.2.001
9. Ishkinin Y., Zhylkaidarova A., Nurgaliyev N., Auyezova E., Oshibayeva A., Gorbunova N. Population-based Prostate Cancer Screening in Kazakhstan // Iran J. Public Health. – 2017. – Vol. 46 (7). – P. 917-922. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28845402/
10. Sung H., Ferlay J., Siegel R.L., Laversanne M., Soerjomataram I., Jemal A., Bray F. Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries // CA Cancer J. Clin. – 2021. – Vol. 71(3). – P. 209-249. https://doi.org/10.3322/caac.21660
11. Gassanov Z., Kaidarova D., Ismailov Z., Nurgaliev N., Zhylkaidarova A., Nyushko K., Chingisova Z., Tanabayeva S., Fakhradiyev I. Study of prostate cancer prevalence in Kazakhstan // Arch. Balk. Med. Union. – 2020. – Vol. 55, no. 4. – P. 582-591. https://doi.org/10.31688/ABMU.2020.55.4.0
12. Chen S.L., Wang S.C., Ho C.J., Kao Y.L., Hsieh T.Y., Chen W.J., Chen C.J., Wu P.R., Ko J.L., Lee H., Sung W.W. Prostate cancer mortality-to-incidence ratios are associated with cancer care disparities in 35 countries // Sci. Rep. – 2017. – Vol. 7. – Art. ID: 40003. https://doi.org/10.1038/srep40003
13. Chen J.G., Chen H.Z., Zhu J., Yang Y.L., Zhang Y.H., Huang P.X., Chen Y.S., Zhu C.Y., Yang L.P., Shen K., Qiang F.L., Wang G.R. Cancer survival in patients from a hospital-based cancer registry, China // J. Cancer. – 2018. – Vol. 9, no. 5. – P. 851-860. https://doi.org/10.7150%2Fjca.23039
14. Jung K.W., Won Y.J., Kong H.J., Oh C.M., Lee D.H., Lee J.S. Cancer statistics in Korea: Incidence, mortality, survival, and prevalence in 2011 // Cancer Res. Treat. – 2014. – Vol. 46(2). – P. 109-123. https://doi.org/10.4143/crt.2014.46.2.109
15. Hong S., Won Y.J., Park Y.R., Jung K.W., Kong H.J., Lee E.S., Community of Population-Based Regional Cancer Registries. Cancer statistics in Korea: incidence, mortality, survival, and prevalence in 2017 // Cancer Res. Treat. – 2020. – Vol. 52 (2). – P. 335-350. https://doi.org/10.4143%2Fcrt.2020.206
16. Jung K.W., Won Y.J., Oh C.M., Kong H.J., Lee D.H., Lee K.H., Community of Population-Based Regional Cancer Registries. Cancer Statistics in Korea: Incidence, Mortality, Survival, and Prevalence in 2014 // Cancer Res Treat. – 2017. – Vol. 49(2). – P. 292-305. https://doi.org/10.4143/crt.2017.118
17. Zahir S.T., Nazemian M.R., Zand S., Zare S. Survival of patients with prostate cancer in Yazd, Iran. // Asian Pac. J. Cancer Prev. – 2014. – Vol.15 (2). – P. 883-886. https://doi.org/10.7314/APJCP.2014.15.2.883
18. Wang F., Feng J., Chen P., Liu X., Ma M., Zhou R., Chang Y., Liu J., Li J., Zhao Q. Probiotics in Helicobacter pylori eradication therapy: Systematic review and network meta-analysis // Clin. Res. Hepatol. Gastroenterol. – 2017. – Vol. 41(4). – P. 466-475. https://doi.org/10.1016/j.clinre.2017.04.004
19. Xu H., Zhang L.M., Liu J., Ding G.X., Ding Q., Jiang H.W. The association between overall survival of prostate cancer patients and hypertension, hyperglycemia, and overweight in Southern China: A prospective cohort study // J. Cancer Res. Clin. Oncol. – 2013. – Vol. 139 (6). – P. 943-951. https://doi.org/10.1007/s00432-013-1407-3